آسم و آلرژیهای تنفسی کودک

درمان آسم و آلرژیهای تنفسی کودک توسط خانم دکتر مهتاب رفاهی متخصص کودکان اصفهان.

آسم کودکان

آسم کودکان ریه ها و مجاری هوایی هنگام قرار گرفتن در معرض محرک های خاصی مانند استنشاق گرده یا ابتلا به سرماخوردگی یا عفونت های تنفسی به راحتی ملتهب می شوند. آسم کودکان می تواند باعث علائم آزاردهنده شود و در بازی، ورزش، مدرسه و خواب کودک شما اختلال ایجاد کند. در برخی از کودکان، آسم در صورت عدم کنترل، ممکن است باعث حملات خطرناک آسم شود. آسم در دوران کودکی، مشابه آسم بزرگسالان می باشد، اما کودکان با مشکلات بیشتری روبرو هستند. متأسفانه، آسم در دوران کودکی قابل درمان نیست و علائم آن ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. اما در کودکان می توانید با کنترل علائم از آسیب به ریه ها جلوگیری کنید.

آسم و آلرژیهای تنفسی کودک

علائم آسم کودکان

علائم آسم در دوران کودکی شامل موارد زیر است:

• سرفه های مکرر (تشدید در صورت ابتلا به عفونت ویروسی، هنگام خواب، ورزش یا هوای سرد)
• خس خس کردن هنگام نفس کشیدن
• تنگی نفس
• احتقان یا سنگینی قفسه سینه
• مشکل درخواب به دلیل تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه
• بهبود دیر هنگام
• برونشیت بعد از عفونت تنفسی
• خستگی به دلیل کاهش خواب

علائم آسم در کودکان مختلف، متفاوت است و ممکن است فقط یکی از علائم بروز کند. حتی می تواند علائم آسم کودکان با گذشت زمان بدتر یا بهتر شوند.

علائم آسم کودکان، مشابه علائم بقیه مشکلات تنفسی مثل برونشیت عفونی هستند. برای همین تشخیص علائم آسم کودکان دشوار است.

در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک فرزند خود مراجعه کنید:

• سرفه های ثابت و متناوب که با فعالیت بدنی شدیدتر می شود.
• صدای خس خس سینه که هنگام نفس کشیدن کودک شنیده می شود.
• تنگی نفس و بروز علائم مشکوک به برونشیت یا ذات الریه، که بصورت دوره ای تکرار می شوند.

اگر فرزند شما به آسم مبتلا شده است، پیروی کردن از یک برنامه درمانی آسم می تواند به شما کمک کند، تا علائم کودک خود را شناسایی کنید و در صورت بروز حمله آسم بدانید که چه اقداماتی باید انجام دهید. در موارد حمله آسم شدید، احتمال دارد کودکتان در تلاش برای نفس کشیدن، قفسه سینه و پهلوهایش به سمت داخل بدن کشیده شود و حتی ضربان قلب، تعریق و درد قفسه سینه او افزایش یابد.

حتی اگر فرزند شما آسم ندارد، در صورت بروز مشکلات تنفسی، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگرچه بروز علائم آسم به شدت آن بستگی دارد، اما حملات آسم با سرفه شروع می شود و به سمت خس خس سینه و مشکلات تنفسی پیش می رود.

آسم و آلرژیهای تنفسی کودک

تشخیص آسم کودکان

تشخیص آسم بسیار دشوار است. پزشک علائم و سابقه پزشکی فرزند شما را بررسی می کند. فرزند شما ممکن است برای رد یا تایید کردن بیماری های دیگر و تشخیص موارد مشابه به آزمایشات جانبی نیاز داشته باشد.

شرایطی که می تواند علایمی مانند علائم آسم ایجاد کند شامل موارد زیر است:

• رینیتیت (عفونت بینی)
• سینوزیت
• ریفلاکس اسید یا بیماری ریفلاکس معده
• مشکلات تنفسی
• عفونت های دستگاه تنفسی مانند برونشیولیت و ویروس دستگاه تنفسی

برخی تست و آزمایشات جانبی که ممکن است کودک شما به آن نیاز داشته باشد، عبارتند از:

تست عملکرد ریه (اسپیرومتری)

پزشکان آسم کودکان را با تست هایی مشابه آسم بزرگسالان، تشخیص می دهند.

اسپیرومتری، میزان و شدت سرعت تنفس کودک شما را اندازه گیری می کند. پزشک ممکن است تست استراحت ریه را در حالت استراحت، بعد از ورزش و یا بعد از مصرف داروهای آسم توصیه کند.

تست عملکرد ریه (بروکوپرووکیشن)

این آزمایش چگونگی واکنش ریه ها به برخی از تحریکات، مانند ورزش یا سرما را اندازه گیری می کند.

آزمایش اکسید نیتریک اکساید

اگر تشخیص آسم بعد از تست عملکرد ریه نامشخص باشد، پزشک می تواند اندازه گیری سطح اکسید نیتریک را در نمونه ای از بازدم کودک تان توصیه کند. آزمایش اکسید نیتریک می تواند در تعیین اینکه آیا داروهای استروئیدی برای فرزند شما مفید هستند، کمک می کند. تست های آسم مورد استفاده، قبل از ۵ سالگی دقیق نیستند. برای کودکان کوچکتر، پزشک به اطلاعاتی که شما و فرزندتان در مورد علائم ارائه می دهید، اعتماد خواهد کرد. گاهی اوقات، بعد از ماه ها یا حتی سال ها مشاهده علائم، نمی توان تشخیص مناسبی را ارائه داد.

آزمایشات آلرژی برای آسم آلرژیک

اگر آسم فرزندتان ناشی از آلرژی باشد، پزشک آزمایش پوستی را برای بررسی حساسیت توصیه می کند. در طی آزمایش پوستی، پوست با عصاره هایی از مواد حساسیت زا مورد بررسی و مشاهده قرار می گیرد.

آسم و آلرژیهای تنفسی کودک

درمان آسم کودکان

درمان اولیه بستگی به شدت آسم دارد. هدف از درمان آسم کنترل و بهبود علائم است تا میزان و شدت علائم به حداقل کاهش یابد و هیچ محدودیتی برای انجام فعالیت های بدنی یا ورزش ایجاد نکند. درمان آسم هم شامل پیشگیری از علائم و هم درمان حمله آسم است. داروی مناسب برای فرزند شما به سن، علائم، محرک آسم بستگی دارد.

برای کودکان کمتر از ۳ سال که دارای علائم خفیف آسم هستند، پزشک ممکن است بررسی و پیگیری جلسات معاینات پزشکی را توصیه کند. پیگیری بیشتر برای تأثیر طولانی مدت و عوارض داروهای آسم در نوزادان و کودکان خردسال توصیه می شود.

اما، اگر کودک دارای علائم شدید خس خس در طولانی مدت باشد، پزشک احتمال دارد دارویی برای بهبودی علائم تجویز کند.

داروهای کنترل کننده طولانی مدت

داروهای پیشگیری و کنترل طولانی مدت باعث کاهش التهاب در مجاری تنفسی کودک و بهبود علائم می شود. در بیشتر موارد، این داروها باید روزانه مصرف شوند.

انواع داروهای کنترل طولانی مدت عبارتند از:

کورتیکواستروئیدهای استنشاقی: طبق تجویز پزشک کودک شما احتمال دارد چندین روز تا هفته ها از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده کند.

استفاده طولانی مدت از این داروها با کندی رشد در کودکان همراه بوده، اما اثر آن بسیار جزئی است. در بیشتر موارد، فواید کنترل آسم از بروز عوارض جانبی احتمالی آن بیشتر است.

اصلاح کننده های لکوترین: اصلاح کننده های لکوترین، داروهای خوراکی هستند تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف به بهبود علائم آسم کمک می کنند.

استنشاقی ترکیبی: این داروها حاوی کورتیکواستروئید استنشاقی به علاوه آگونیست بتا طولانی مدت (LABA) هستند.

در برخی شرایط، آگونیست های بتا طولانی مدت با حملات شدید آسم در ارتباط هستند. به همین دلیل، داروهای LABA همیشه باید همراه با داروهای استنشاقی حاوی کورتیکواستروئید استفاده شود. این استنشاق های ترکیبی فقط برای موارد ابتلا به آسم که با سایر داروها کنترل نشده اند، مورد استفاده قرار می گیرند.

داروهای سیستم ایمنی بدن برای کودکان بالای ۱۲ سال که مبتلا به آسم شدید هستند مناسب می باشند.

داروهای تسکین دهنده سریع

داروهای تسکین دهنده سریع حملات آسم به سرعت مجاری تنفسی متورم را باز می کنند و مصرف آن ها بیشتر هنگام حمله آسم یا قبل از ورزش توصیه می شود.

انواع داروهای تسکین دهنده سریع حملات آسم شامل موارد زیر است:

آگونیست های بتا کوتاه مدت: این داروهای استنشاقی علائم را هنگام حمله آسم به سرعت کاهش داده و در عرض چند دقیقه عمل می کنند و اثرات آن ها چند ساعت به طول می انجامد.

کورتیکواستروئیدهای خوراکی و داخل وریدی: کورتیکواستروئیدهای خوراکی و داخل وریدی التهاب مجاری تنفسی ناشی از آسم شدید را تسکین می دهند. آن ها می توانند در طولانی مدت عوارض جانبی جدی ایجاد کنند، بنابراین از آن ها فقط برای درمان علائم شدید آسم به صورت کوتاه مدت استفاده می شود.

آسم و آلرژیهای تنفسی کودک

آلرژی در کودکان

آلرژی یکی از مشکلاتی است که گاهی ممکن است والدین و کودک را بسیار کلافه کند و باعث ناراحتی و آزار بچه‌ها شود. همچنین کودک شما در اغلب موارد، استعداد ابتلا به آلرژی را به ارث می‌برد، اما نه لزوماً همان نوع خاص از آلرژی را. به عنوان مثال، اگر یکی از والدین بیولوژیک کودک تب یونجه یا آلرژی حیوانات خانگی داشته باشد، احتمالی ۴۰ تا ۵۰ درصدی وجود دارد که کودک نیز نوعی آلرژی داشته باشد. این احتمال درصورتی‌که هر دو والد بیولوژیک آلرژی داشته باشند، به ۷۵ تا ۸۰ درصد افزایش می‌یابد. همچنین اعضای خانواده ممکن است از لحاظ چیزهایی که به آنها آلرژی دارند تا حد زیادی با هم تفاوت داشته باشند.

آسم و آلرژیهای تنفسی کودک

محافظت از کودک در مقابل آلرژی‌‌ها

بهترین راهکارها و راهنمایی‌ها برای کاهش تماس کودکتان با شایع‌ترین مواد آلرژی‌زا می‌تواند به ترتیب زیر باشد:

هیره‌ها یا مایت‌ها: هیره‌ها در پارچه‌ها و فرش‌ها زندگی می‌کنند و در تمام اتاق‌های خانه حضور دارند. اما کودکان معمولاً در اتاق خواب، یعنی جایی که تشک‌ها و بالش‌ها عملاً در مالکیت مشترک با هیره‌ها هستند، در معرض آنها قرار می‌گیرند. اقدامات زیر ممکن است زمان‌بر باشند و انرژی زیادی بگیرند اما واقعاً می‌تواند به کاهش مشکل کمک کنند. کارشناسان معتقدند پدر و مادرهایی که این مراحل را انجام می‌دهند، ممکن است بهبود ۶۰ تا ۷۰ درصدی در آلرژی کودک خود مشاهده کنند و این به میزان قابل توجهی این مشکل را کاهش می‌دهد:

• تشک کودک خود را با یک رویهٔ غیرقابل نفوذ از پارچه‌های دارای بافت محکم بپوشانید. این پوشش‌ها، برخلاف پوشش‌های پلیمر وینیل، مانعی ایجاد می‌کند که تنفس‌پذیر است و چروک نمی‌شود. از لحاف‌ها و روتختی‌های بزرگ و کرکی پرهیز و به جای آنها از پتوهای سبک استفاده کنید.
• یک بار در هفته روتختی‌ها، رویهٔ تشک و ملافه‌ها را با آب داغ بشویید تا هیره‌ها کشته شوند.
• از پر کردن اتاق فرزندتان با حیوانات عروسکی خودداری کنید، زیرا آنها آهن‌ربای جذب هیره‌ها هستند.
• عروسکی را که فرزندتان نمی‌تواند بدون آن زندگی کند، به طور هفتگی در آب داغ بشویید یا آنها را شب تا صبح در فریزر قرار دهید تا هیره‌ها با سرمای یخچال کشته شوند.
• هر هفته یا یک هفته در میان گردگیری کنید و جاروبرقی بکشید، اما اطمینان پیدا کنید وقتی این کار را انجام می‌دهید که کودکتان در اتاق نیست. گردگیری و جارو کشیدن، هیره‌های ته‌نشین‌شده در اتاق را به جنبش در می‌آورد.
• کشیدن تی مرطوب هم می‌تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند.
• در صورت امکان می‌توانید یک جاروبرقی با فیلتر هپا یعنی فیلتر جذب‌کنندهٔ گرد و خاک با راندمان بالا بخرید که حتی ذرات میکروسکوپی را که به راحتی از جاروبرقی‌های معمولی عبور می‌کنند در تله بیاندازد.
• اگر فرزندتان آلرژی شدید به هیره دارد، جایگزین کردن فرش و موکت با یک کفپوش صاف مانند چوب سخت یا وینیل را مد نظر قرار دهید و فرش‌ها را هم از اتاقش خارج کنید.
• در فصولی از سال که از دستگاه تهویهٔ مطبوع استفاده می‌کنید، فیلترهای آنها را هر ماه تمیز یا جایگزین کنید.
• کانال‌های سیستم گرمایش خانه را هر پاییز تمیز کنید.

شورۀ حیوانات خانگی: اگر فرزند شما واقعاً به یک حیوان خانگی آلرژی شدید داشته باشد، تنها راه حل قطعی این است که آن حیوان را در خانه نگه ندارید که مطمئناً این تصمیم ساده‌ای نخواهد بود و قابل فهم است که بخواهید آن را تنها به عنوان آخرین راه چاره در نظر بگیرید. اما برای پایین نگه داشتن میزان شوره، حیوان خانگی خود را به طور منظم حمام دهید. می‌توانید شامپوهایی را که شورهٔ حیوانات را کاهش می‌دهد در فروشگاه حیوانات خانگی پیدا کنید. همچنین حیوان خانگی خود را از مبلمان و اتاق کودک دور نگه دارید و تا جای ممکن حیوانات را از محل خواب کودکان دور نگه دارید.

گرده: در طول فصل آلرژی، دوری از گرده‌های موجود در هوا می‌تواند تقریباً غیرممکن باشد. می‌توانید سعی کنید فرزندتان را در طول اوج فصل گرده‌افشانی، به ویژه در روزهایی که باد می‌وزد در داخل خانه نگه دارید و پنجره‌ها را ببندید، اما این تلاش ممکن است غیرمنطقی و ناممکن باشد. اگر کودکتان از خانه بیرون می‌رود، حتماً هر شب او را حمام دهید و موهایش را بشویید تا مواد آلرژی‌زای موجود در هوا را از بین ببرید. لباس‌هایش را هم در خشک‌کن لباس‌شویی خشک کنید و نه روی طناب رخت. همچنین کانال‌های سیستم تهویهٔ منتهی به اتاق خوابش را ببندید.

کپک: هنگامی که آب و هوا گرم و مرطوب است، به ویژه در یک محل مرطوب یا قسمت‌های دیگری از خانه که در آن رشد کپک زیاد است، از دستگاه رطوبت‌گیر و سیستم تهویهٔ هوا استفاده کنید. حمامتان آن را به طور منظم و با مواد گندزدای مهارکنندهٔ کپک مانند کمی سفیدکننده و آب یا یک محلول طبیعی مانند روغن درخت چای و آب بشویید. سعی کنید یک سیستم تهویهٔ مناسب تهیه کنید. کپک در اغلب موارد در کمدها، اتاق زیرشیروانی، زیرزمین، گلدان‌ها، یخچال، کابین دوش و سطل‌های زباله و زیر فرش‌ها یافت می‌شود.

آسم و آلرژیهای تنفسی کودک

تفاوت آلرژی با سرماخوردگی در کودک

از آنجا که علائم آلرژی بینی خیلی شبیه علائم سرماخوردگی یعنی آبریزش بینی، آبریزش چشم یا ریزش اشک از چشم، سرفه، احتقان بینی و عطسه است، تشخیص این دو از یکدیگر می‌تواند دشوار باشد. با این حال، برخی علائم مشخصه برای آلرژی وجود دارد که به شما کمک خواهد کرد. به عنوان مثال، شما می‌توانید سؤالات زیر را از خودتان بپرسید تا متوجه شوید که کودکتان سرما خورده است یا آلرژی دارد:

• آیا به نظر می‌رسد فرزند شما همیشه سرما خورده است؟ سرماخوردگی‌ها معمولاً طی یک هفته تا ۱۰ روز پایان می‌یابند اما آلرژی‌ها این‌طور نیستند.
• آیا بینی کودکتان به طور مداوم گرفته است یا همیشه آبریزش دارد؟
• آیا فرزند شما دائماً در حال مالیدن، پاک کردن یا فشار دادن بینی خود به سمت بالا، یعنی چیزی است که پزشکان آن را سلام آلرژیک می‌نامند؟
• آیا مخاطی که از بینی کودک خارج می‌شود، شفاف و رقیق در مقابل مخاط زرد یا سبز و غلیظ است؟
• آیا به نظر می‌رسد که کودکتان زیاد عطسه می‌کند؟
• آیا چشم‌هایش دچار خارش، قرمزی و آبریزش است؟
• آیا پوست زیر چشم او تیره یا بنفش یا آبی به نظر می‌رسد یعنی چیزی که پزشکان آن را کبودی آلرژیک می‌نامند؟
• آیا کودک از طریق دهانش نفس می‌کشد؟
• آیا کودک سرفه‌های خشک و مزمنی دارد؟
• آیا پوست کودک تحریک شده یا راش قرمز و خارش‌داری زده است؟

اگر به یک یا چند مورد از این سؤالات پاسخ مثبت دادید، احتمال بالایی وجود دارد که فرزند شما به چیزی در محیط اطرافش حساسیت داشته باشد. همچنین کودکان مبتلا به آلرژی بینی بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش، آسم و عفونت سینوس هستند.